اندازه ی پروستات در مردان با یکدیگر متفاوت است و به همین علت است که مسئله ی پروستات و درمان آن مبهم است. مسئله ای که بسیار شگفت انگیز است این است که اکثر مردان درباره ی سایز پروستات خود آگاهی ندارند. حجم طبیعی پروستات چند سی سی باید باشد؟ اندازه خطرناک پروستات چقدر است؟

پروستات غده ای است که مقداری مایعات را که حین انزال اسپرم حمل می کند، تولید می کند. غده پروستات مجرای ادرار را محاصره می کند، لوله ای که از طریق آن ادرار از بدن عبور می کند. در ادامه به اندازه طبیعی پروستات می پردازیم با ما همراه باشید.

اندازه طبیعی پروستات

اندازه طبیعی پروستات حدوداً باید 5 در  3 در 5 سانتی متر باشد و یا به عبارتی تقریباً حجم 25 میلی لیتر را دارد. تقریباً همه مردان با افزایش سن، با بزرگ شدن پروستات مواجه خواهند شد که البته راهکارهای موثری برای درمان بزرگی پروستات وجود دارد.

به طور کلی ، تعداد مردان مبتلا به BPH با افزایش سن به تدریج افزایش می یابد. در سنین 51 تا 60 سالگی ، 50٪ از مردان علائم BPH را نشان می دهند. در مردان بالای 80 سال ، تا 90٪ از مردان علائم این بیماری را نشان می دهند. حدود یک سوم این مردان علائمی ایجاد می‌کنند که نیاز به درمان دارد.

اندازه نرمال پروستات برای یک مرد بالغ به طور طبیعی 15 تا 30 سى سى است (یا به عبارتی یک نصف اونس تا یک اونس). غربالگری مردانی که برای سرطان پروستات تست سنجش PSA و غربالگری انجام می دهند، این تست ها می توانند با مشخص نمودن اینکه چقدر پروستات بزرگ یا کوچک است بسیار مفید باشند زیرا معلوم می کند که چه میزانی PSA باید در سرم خون خود داشته باشند.

شاید این سوال برای شما پیش بیاید که حجم طبیعی پروستات چند سی سی باید باشد؟

آزمایشات زیادی با فرمول های مختلفی وجود دارند اما به عبارت ساده تر یک پروستات با حجم ۶٠ سی سی باید ٢ برابر یک پروستات با حجم ٣٠ سی سی، PSA بسازد.

در حجم طبیعی پروستات، غده پروستات اندازه و شکل یک توپ گردو یا گلف است. بزرگ شدن، پروستات ممکن است مانع از جریان ادرار و خروج آن شود.

اندازه خطرناک پروستات

پروستات بزرگ شده به معنی بزرگ شدن غده پروستات است. بزرگ شدن پروستات تقریباً برای همه مردان اتفاق می افتد. پروستات بزرگ شده معمولاً به نام هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) خوانده می شود و به معنای سرطان نیست همچنین خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش نمی دهد.

پروستات بزرگ، مانند سرطان پروستات نبوده و خطر این عارضه مانند سرطان پروستات نیست همچنین ممکن است بزرگ شدن پروستات علائمی را برای فرد ایجاد کند که فرد، تحت تاثیر آن قرار گیرد و در افراد بالای 50 سال این مشکل به وجود می آید.

اندازه خطرناک پروستات را نمی توان گفت که دقیقا چه اندازه ای است ولی می توان گفت اگر فرد حس کند که در تخلیه ادرار آن مشکل ایجاد شده است حتما باید به پزشک متخصص اورولوژی و پروستات مراجعه کند.

همچنین مقدار PSA می تواند مختص سن نیز باشد یعنی همانطور که سن شما بالا می رود، اندازه پروستات شما نیز باید بیش تر شود بنابراین چرا اندازه ی دقیق آن را نمی توان تشخیص داد؟

از یک متخصص اورولوژی بخواهید که اندازه پروستات شما را به شما بگوید.

با اینکه عدد آن تخمینی است اما می تواند کمک کننده باشد. یک متخصص اورولوژی می تواند با انجام DRE( توشه‌ی رکتال ) و یا چنان چه تا به حال نمونه داده اید ( نمونه های قبلی ) و با استفاده از سونوگرافی از نمونه های گرفته شده اعدادی که حجم یا اندازه پروستات شما را نشان می دهند گزارش دهد.

چه زمانی باید به متخصص اورولوژی مراجعه کنیم؟

غده پروستات که در پایین مثانه یافت می شود معمولا به اندازه یک گردو است. این غده می تواند همگام با افزایش سن بزرگ تر شده و سبب ایجاد علائم ناراحت کننده ای در سیستم ادراری از جمله احساس ناتوانی در تخلیه کامل مثانه شود.

در صورت مشکل ساز شدن علائم ادراری به پزشک مراجعه شود. توصیه می شود در صورت مشاهده خون در ادرار، داشتن ادرار دردناک، عدم توانایی در ادرار کردن یا کنترل جریان آن فورا به پزشک مراجعه شود.

کانال سلامت بهتر بیان دارد که وزن میانگین غده پروستات در حدود 20 گرم یا 0.7 یک اونس می باشد. به گفته مرکز پزشکی دانشگاه Duke اندازه غده پروستات نه تنها با افزایش سن بلکه با شاخص توده بدنی (BMI) نیز می تواند افزایش یابد.

در مطالعه ای که توسط Stephen Freedland و همکاران در فوریه 2006 در مجله The Journal of Urology منتشر شد مردانی که به طور خفیف چاق بودند غده پروستاتی به وزن 40 گرم (تقریبا 2 برابر وزن معمول) داشتند.

با این حال، مردانی که به صورت بیمار گونه چاق بودند نسبت به مردان ذکر شده غده پروستات کوچک تری داشتند. محققان به این گونه نتیجه گرفتند که این وضعیت ناشی از مقادیر کمتر تستوسترون در سرم خون بوده است.

 روش های تعیین وزن پروستات

به گفته کانال اورولوژی، پزشک می تواند از روش های مختلفی از جمله معاینه مقعدی دیجیتال جهت ارزیابی وزن پروستات و تعیین بزرگ شدن آن استفاده کند.

معاینه مقعدی دیجیتال

در معاینه مقعدی دیجیتال پزشک شکل، اندازه و قوام غده پروستات را به وسیله لمس کردن آن ارزیابی می کند. در حالت ایده آل غده پروستات باید نرم باشد. بافت بدخیم سفت و پایدار بوده و ممکن است نامتقارن نیز باشد.

سونوگرافی پروستات

تست های آزمایشگاهی از جمله آزمایش های خون و سونوگرافی (فراصوت) نیز برای بزرگی خوش خیم پروستات استفاده می شوند.

برای اندازه گیری وزن پروستات معاینه مقعدی دقیق تر است یا سونوگرافی؟

برخی مستندات علمی بیان دارند که برخی روش های ارزیابی وزن غده پروستات دقت بیشتری نسبت به دیگر روش ها دارند. در مطالعه ای که توسط Stacy Loeb و همکاران در ژانویه 2005 در مجله The Journal of Urology منتشر شد کارایی هر دو روش معاینه مقعدی دیجیتال و سونوگرافی مقعدی به وسیله امواج فراصوت بر روی 36000 مرد ارزیابی شد.

این دو روش، روش های استفاده شده رایج برای تخمین وزن پروستات می باشند. نتایج بدست آمده بر روی 2283 مرد که تحت عمل پروستاتکتومی رتروپوبیک قرار گرفته بودند بررسی شدند.

محققان نتیجه گرفتند با اینکه سونوگرافی مقعدی به وسیله امواج فراصوت وزن پروستات را مقداری کمتر نشان داده است اما این روش نسبت به معاینه مقعدی دیجیتال اعداد دقیق تری را تخمین زده است.

بزرگی غیر سرطانی غده پروستات که به هایپر پلازی خوش خیم پروستات یا BPH نیز نامیده می شود می تواند میزراه را تنگ یا مسدود کرده و سبب ایجاد علائم ادراری شود. این علائم شامل ادرار مکرر، افزایش ادرار در شب، شدید شدن احساس دفع ادرار، ضعیف شدن جریان ادرار و چکه کردن پس از دفع ادرار می شود.

کانال اورولوژی بیان می کند که مردان مبتلا به بزرگی پروستات نسبت به دیگر مردان مقادیر بیشتری از پروتئینی به نام (آنتی ژن مختص پروستات یا PSA) تولید می کنند.

 افزایش مقدار PSA با اینکه می تواند نمایانگر سرطان پروستات باشد اما الزاما به معنای ابتلای فرد نیست. در صورتی که سطح PSA در فرد بالا باشد احتمال دارد پزشک نمونه برداری را توصیه کند.

غده پروستات به شدت غیر معمول است زیرا این غده در طی چند دوره از زندگی اغلب مردان رشد کرده و بزرگتر می شود.

اولین مرحله رشد، قبل از تولد و یا در هنگام آن تکمیل می شود. در این مرحله پروستات وزنی در حدود 1.5 گرم دارد.

دومین مرحله رشد در اوایل بلوغ و هنگامی اتفاق می افتد که غده پروستات وزنی در حدود 11 گرم دارد.

سومین مرحله رشد در میانه دهه 20 سالگی و هنگامی رخ می دهد که وزن پروستات تقریبا تا به 18 گرم افزایش می یابد.

یک دوره دیگر از رشد آشکار اندازه پروستات هنگامی اتفاق می افتد که مرد به میانه دهه پنجاه سالگی خود رسیده است.

هنگامی که فرد در دهه 70 سالگی خود می باشد، اندازه پروستات به بیشترین وزن خود یعنی 31 گرم می رسد.

بنابراین، در طول زندگی یک مرد غده پروستات به طور طبیعی تا به 21 برابر وزن دوران تولد خود می رسد. با اینکه غده پروستات در بیشتر طول زندگی فرد رشد می کند اما مشکلات جریان ادرار تنها پس از 50 سالگی و در نتیجه آخرین مرحله رشد پروستات به وجود می آیند.

✔️ تغییر در تعادل هورمون های جنسی

دلیل بزرگ شدن غده پروستات در دوره های مختلف رشد هنوز مشخص نیست. با این حال، دو نظریه برای توضیح این پدیده وجود دارد. هر دوی این نظریه ها بر این باورند که تغییرات هورمونی در طول زمان موجب این رشد می شوند.

 همراه با افزایش سن، میزان هورمون مردانه تستوسترون نسبت به مقدار استروژن در حال گردش در بدن کاهش می یابد. استروژن هورمون جنسی اصلی در زنان است که در بدن مردان نیز وجود دارد.

برخی شواهد بیان دارند که این افزایش نسبی در مقدار استروژن در حال گردش ممکن است اثر یکی از مشتقات تستوسترون یعنی DHT را تقویت کند.

DHT رشد سلولی را در غده پروستات تحریک کرده و هنگامی به وجود می آید که تستوسترون تحت تاثیر یک آنزیم خاص قرار می گیرد در نتیجه عملکرد استروژن و DHT، رشد سلولی و بزرگ شدن غده ای تقویت می شود.

✔️ تغییر در نقش هورمون DHT

بزرگ شدن اندازه پروستات نیازمند تبدیل هورمون تستوسترون به DHT (دی هیدرو تستوسترون) در حضور آنزیمی خاص به نام 5 آلفا ردوکتاز می باشد.

همزمان با افزایش سن حتی در هنگامی که مقدار تستوسترون در حال گردش افت می کند، مقدار هورمون DHT در غده پروستات بالا باقی می ماند.

برخی شواهد از این نظریه حمایت می کنند که ممکن است این مقدار زیاد هورمون DHT در پروستات، خود به تنهایی سبب رشد سلول و بزرگ شدن اندازه پروستات شود.

دکتر حسین کرمی متخصص اورولوژی و پروستات در تهران

            شما می توانید از طریق قسمت پرسش از دکتر سوالات خود را مطرح نمایید.