هر آنچه که باید در مورد عمل پروستات بدانید.

عمل پروستات معمولاً با بیرون آوردن کل یا قسمتی از پروستات همراه است. سرطان پروستات، افزایش سایز پروستات و هایپرپلاسیا خوش‌خیم پروستات ازجمله دلایل عمده برای عمل جراحی پروستات هستند.

پروستات غده‌ای است که در زیر مثانه و در جلو رکتوم قرار دارد. پروستات نقش بسیار مهمی در سیستم تولیدمثل مردانه دارد. اسپرم به‌وسیله مایعی که پروستات تولید می‌کند در سیستم تولیدمثل منتقل می‌شود.

عمل پروستات چگونه انجام می شود؟

انواع مختلف عمل جراحی پروستات، تحت بیهوشی کامل و یا بی‌حسی موضعی انجام می‌شوند. پزشک در مورد انواع بی‌حسی و بیهوشی با توجه به وضعیت بیمار تصمیم‌گیری می‌کند.

هدف از انجام عمل پروستات

هدف از عمل جراحی پروستات مواردی است که در ذیل آمده است:

✔ بهبود شرایط

✔ توانایی دفع ادرار

✔ افزایش توانایی نعوظ

✔ کاهش عوارض جانبی

✔ کاهش درد قبل، هنگام و بعد از عمل جراحی

زمان عمل پروستات

مدت زمان عمل جراحی پروستات 2 ساعت و نیم تا 3 ساعت است.

انواع عمل پروستات

هدف از عمل جراحی نیز بستگی به شرایط گوناگون دارد. به‌ عنوان‌ مثال هدف از عمل جراحی سرطان پروستات، برداشتن بافت سرطانی است. در هایپرپلاسیا خوش‌خیم پروستات، هدف برداشتن بافت پروستات و درمان مشکل ادرار است.

 عمل جراحی باز پروستات

عمل جراحی باز در واقع همان روش قدیمی جراحی است که با ایجاد شکاف در پوست و برداشتن پروستات و بافت اطراف آن همراه است. این عمل به دو دسته کلی تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از:

# رتروپیوبیک رادیکال

جراح شکافی در ناحیه بین ناف تا استخوان شرمگاه ایجاد می‌کند. در موارد بسیاری پزشک تنها پروستات را برمیدارد اما چنانچه وی مشکوک به پیشروی سرطان باشد، بافت اطراف را نیز برای آزمایش برمیدارد. درصورتی‌که سرطان پیشروی کرده باشد پزشک از ادامه جراحی خودداری می‌کند.

# پرینیال رادیکال

 ناحیه بین مقعد و آلت تناسلی شکافته می‌شود و در این حالت پزشک غدد لنفاوی را برنمی‌دارد. این روش نسبت به روش قبل زمان کمتری می‌برد اما خطرات احتمالی بسیاری دارد.

آیا با مراقبت های بعد از جراحی رادیکال سرطان پروستات آشنا هستید؟ جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید بر روی دکمه زیر کلیک کنید.

جراحی رادیکال پروستات

❗ نکته: هر دو روش ذکر شده ممکن است توسط بیهوشی کامل یا بی‌حسی موضعی انجام شوند.

لاپاراسکوپیک

لاپاروسکپ‌ نوعی عمل برای جراحی پروستات است. این عمل نیز به دو دسته کلی تقسیم می‌شود که شامل موارد زیر است:

# عمل پروستات لاپاروسکپیک رادیکال

 برای این کار جراح برای واردکردن ابزار کوچک جراحی، نیازمند ایجاد چندین شکاف ریز است. سپس پزشک با استفاده از لوله باریکی که به آن دوربین متصل است داخل ناحیه را بررسی می‌کند.

# عمل پروستات لاپاروسکپیک رادیکال به کمک ربات

 این روش با تداخل ربات‌ها همراه است. برای این منظور، پزشک بازوهای ربات را درحالی‌که موضع عمل را به‌وسیله مانیتور مشاهده می‌کند، کنترل می‌نماید. عمل جراحی به کمک بازوهای رباتیک، قدرت مانور بیشتری را نسبت به سایر روش ها به پزشک می‌دهد.

بر اساس بازبینی که در سال 2010 در مورد روش‌های مختلف عمل پروستات صورت گرفت، نتیجه براین اساس شد که تفاوت خاصی میان روش‌های عمل باز، لاپاروسکپیک و به کمک ربات وجود ندارد. اما برخی بیماران روش‌های لاپاروسکپیک و به کمک ربات را ترجیح می‌دهند زیرا ممکن است:

✅ خونریزی کمتری داشته باشند.

✅ درد کمتری داشته باشند.

✅ مدت کمتری در بیمارستان بستری شوند.

✅ زودتر بهبود یابند.

جراحی بزرگی پروستات با لیزر

این روش با استفاده از یک لیزر  با انرژی بالا بافت پروستات را از بین می برد. این عمل با بیهوشی عمومی انجام شده و ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان از یک شب قبل باشد. این روش علائم را فوراً بهبود می بخشد ؛ با این حال مردان ممکن است بمدت چند هفته پس از جراحی از ادرار دردناک رنج ببرند.

جراحی آندوسکوپیک

در این روش هیچ گونه برشی روی بدن ایجاد نمی شود بلکه از نوک آلت لوله ای عبور می دهند و بافت پروستات را بر می دارند.

TUIP

دراین روش به جای برداشت کل پروستات در بافت آن برش ایجاد می کنند. این کار باعث کاهش فشار تحمیل بر پیشابراه و تسهیل عمل دفع ادرار می گردد.

 TURP

استانداردترین روش جراحی برای هیپرپلازی خوش خیم پروستات، برداشتن پروستات از طریق مجرای ادراری (TURP) است. بخشی از پروستات حجیم شده بوسیله یک سیم حلقوی در طی جراحی بریده می شود و این بخش ها به داخل مثانه رفته و در انتهای پروسه جراحی از داخل مثانه تخلیه می شوند.

بعد از عمل پروستات چه میشود؟

بیمار به‌طورکلی پس از گذشت 24 ساعت از عمل جراحی از بیمارستان مرخص می‌شود. برای خالی کردن مثانه و دفع ادرار بیمار نیازمند سوند است که به مدت 1 الی 2 هفته پس از عمل بیمار باید از این طریق دفع ادرار نماید. پس‌ از آن سوند توسط پزشک یا پرستار برداشته می‌شود و فرد خود قادر به ادرار کردن است.

علت سوزش بعد از عمل پروستات

هرکدام از انواع عمل‌های جراحی در مورد پروستات انجام‌شده باشد، احساس درد و سوزش در محل زخم تا چند روز پس از عمل را به همراه دارد. علاوه بر این، موارد دیگری نیز ممکن است مشاهده شوند ازجمله:

☑ لکه خون در ادرار

☑ ادرار همراه با سوزش

☑ مشکل در نگه‌داشتن ادرار

☑ عفونت‌های ادراری

☑ التهاب پروستات

این علائم، چند روز تا چند هفته پس از عمل عادی هستند. زمان بهبودی نیز بستگی به عوامل زیادی ازجمله: نوع و شدت عمل جراحی، سلامتی و دستور پزشک دارد. پزشک ممکن است به برخی افراد توصیه کند که انجام فعالیت‌های فیزیکی از جمله مقاربت‌های جنسی را کاهش دهند.

تغذیه بعد از عمل پروستات

مراقبت های قبل وبعد از عمل پروستات بسیار مهم است. یکی از عوامل موثر بر بهبود بیمارتغذیه بعد از عمل پروستات می باشد. در روز اول جراحی پروستات معمولا به بیمار چیزی نمی دهند و از روز دوم به بعد غذاهای رقیق همراه با مایعات فروان به بیمار می دهند.

عوارض عمل پروستات خوش خیم

معمولاً بیشتر عمل‌های جراحی عوارضی را به دنبال دارند، ازجمله:

✔ حساسیت به داروی بیهوشی و بی‌حسی

✔ خونریزی

✔ التهاب در محل زخم

✔ آسیب به برخی اندام‌ها

✔ انعقاد خون

✔ تب

✔ سرماخوردگی

✔ ورم زخم حاکی از وجود عفونت

❗ نکته: در صورت مسدود شدن ادرار و مشاهده خون در داخل آن به پزشک مراجعه نمایید.

عوارض جانبی دیگری نیز در ارتباط با عمل پروستات مشاهده می‌شود که شامل موارد ذیل است:

مشکلات ادراری

اولین عارضه جانبی، التهاب میزراه و نواحی اطراف آن است که دفع ادرار را دشوار می سازد. همچنین، کاتتر و فرایند تخلیه ادرار نیز می توانند ناراحت کننده بوده و سبب درد مثانه شوند. میزراه، آلت تناسلی و ناحیه پایینی شکم به مدت چند هفته پس از جراحی قرمز، متورم و حساس به لمس خواهند بود. بروز این علائم می تواند سبب اختلال در دفع ادرار شود. اغلب افراد به مدت چندین هفته احساس خستگی و ضعف شدید خواهند کرد. عوارض جانبی شایع جراحی TURP شامل موارد زیر می شوند:

• مشکل در تخلیه کامل مثانه
• نشت یا بی اختیاری ادرار
• اضطرار در دفع یا عدم تحمل ادرار
• ناراحتی در هنگام دفع ادرار

بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادرار یک مشکل رایج در مردانی است که تحت جراحی پروستات قرار گرفته اند. این مشکل معمولا پس از خارج شدن کاتتر بروز می دهد.

بی اختیاری ادراری انواع مختلفی دارد. بی اختیاری استرسی هنگامی بروز می دهد که فشار وارد شده بر مثانه افزایش یابد. از جمله این مواقع می توان به هنگام عطسه، سرفه یا بلند کردن اجسام سنگین اشاره کرد.

بی اختیاری اضطراری رایج ترین نوع بی اختیاری پس از عمل جراحی است. این مورد هنگامی بروز می دهد که فوریت با دفع ادرار ارتباط داشته باشد. بی اختیاری ترکیبی هنگامی اتفاق می افتد که فرد هر دو نوع بی اختیاری اضطراری و استرسی را تجربه می کند. در اغلب مردان، خروج بی اختیار مقادیر اندک ادرار نیز می تواند ناراحت کننده باشد. با اینکه اغلب مردان انواعی از بی اختیاری ادراری را پس از جراحی تجربه می کنند اما این وضعیت ظرف یک ماه پس از عمل به طرز قابل توجهی بهبود می یابد.

برای جلوگیری از بی اختیاری ادرار چه کارهایی باید انجام دهیم؟

پس از گذشت یک سال تنها درصد کمی از مردان به پد بی اختیاری ادرار نیاز خواهند داشت. افرادی که پس از جراحی با بی اختیاری ادرار مواجه می شوند می توانند تکنیک های زیر را به کار گیرند:

رفتن به دستشویی به محض احساس اضطرار

انجام تمرینات کگل جهت تقویت عضلات کف لگن

دفع متداول ادرار حتی قبل از احساس اضطرار

دفع ادرار قبل از خواب شبانه

وجود قطرات یا لخته های کوچک خون در ادرار تا 6 هفته پس از جراحی

همزمان با کاهش التهاب بافت پروستات و میزراه عوارض خفیف ناشی از جراحی TURP نیز از بین خواهند رفت. این کاهش التهاب معمولا ظرف چند هفته اتفاق خواهد افتاد. امکان دارد در برخی افراد جراحی TURP با اختلال نعوظ ارتباط داشته و حجم مایع منی پس از انزال در این افراد کاهش یابد. جراحی هایپرپلازی خوش خیم پروستات همانند هر جراحی دیگر (مخصوصا در صورت بیهوشی عمومی) سبب بروز برخی عوارض می شود. خطر ابتلا به عوارض ناشی از فرایند TURP بسیار کم است. با این حال، این عوارض شامل موارد زیر می شوند:

• خونریزی شدید
• عفونت های مجاری ادراری
• بازگشت منی: در این موارد مایع منی در حین انزال به درون مثانه راه می یابد.
• مشکلات ادراری مزمن مخصوصا بی اختیاری ادرار
• رشد مجدد یا ایجاد زخم بر روی پروستات: نزدیک به 10 درصد مردان ظرف 5 سال به جراحی مجدد نیاز خواهند داشت.
• ناتوانی جنسی یا اختلال در نعوظ
• دو نیم شدن جریان ادرار در اثر تنگی میزراه
• پروستاتیت مزمن یا التهاب پروستات
• واکنش غیر عادی یا حساسیتی به ماده بیهوشی

اختلال نعوظ پس از جراحی پروستات

خطر ابتلا به اختلال نعوظ و ناتوانی جنسی بزرگ ترین نگرانی مرتبط با جراحی پروستات به شمار رفته و احتمالا علت عمده ترس از این فرایند در بسیاری از مردان است. عواملی وجود دارند که در تعیین احتمال ناتوانی جنسی پس از جراحی نقش دارند. از جمله آن ها می توان به نوع جراحی و عملکرد جنسی فرد قبل از آن اشاره کرد. در حالی که برخی مطالعات بیان دارند جراحی های رباتیک خطر ابتلا به ناتوانی بلند مدت را کاهش داده اند اما مطالعات دیگر نشان داده اند نوع جراحی نسبت به میزان مهارت جراح اهمیت کمتری دارد

به طور ایده آل، انتخاب فرایند و جراح مناسب می تواند بهترین شانس را از نظر حفظ توانایی جنسی برای فرد به ارمغان آورد. در صورت ابتلا به اختلال نعوظ، داشتن ارتباطات باز با شریک خود کلید حفظ رابطه جنسی می باشد. در حالی که سکس یا رابطه جنسی مهم است اما تنها راه تجربه لذت جنسی در مردان و زنان نیست. در صورت ابتلا به این اختلال دسترسی به لذت جنسی ممکن بوده اما نیاز به تلاش بیشتری دارد.

 اختلالات جنسی

 اختلالاتی از قبیل اختلال در زمان ارگاسم و اختلال در باروری نیز در برخی افراد پس از عمل مشاهده می‌شود که می‌تواند به دلیل برداشته شدن غدد اسپرم‌ساز حین عمل باشد. در صورت هرگونه نگرانی در این مورد با پزشک خود صحبت کنید.

سندرم پس از TURP

در برخی موارد نادر فرد به سندرم پس از TURP ابتلا می یابد. این سندرم هنگامی بروز می دهد که مقدار زیادی از مایع استفاده شده در تخلیه جراحی مثانه توسط بدن جذب شود. جذب بیش از حد این مایع، تعادل الکترولیت ها، مایعات و حجم خون را در بدن به هم می زند. علائم اولیه این سندرم شامل موارد زیر می شوند:

• حالت تهوع
• گیجی
• بی قراری
• درد شکم
• تنگی در قفسه سینه

علائم سندرم شدید پس از جراحی TURP

علائم سندرم شدید پس از جراحی TURP شامل موارد زیر می شوند:

• گیجی
• تنگی نفس
• تاری دید
• تشنج
• کما

با اینکه احتمال این مورد بسیار نادر است اما در صورت عدم درمان به موقع، سندرم پس از TURP می تواند کشنده باشد.

برای کاهش عوارض جراجی پروستات چه کارهایی باید انجام دهیم؟

روش های مختلفی جهت کاهش خطر ابتلا به عوارض پس از جراحی TURP وجود دارد. نکات رایج عبارتند از:

• حفظ مقدار مایعات بدن
• مصرف یک رژیم غذایی سالم و متعادل
• اجتناب از رابطه جنسی به مدت 1 تا 2 ماه
• اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین به مدت 1 تا 2 ماه
• محدود کردن فعالیت هایی که بر کشاله ران یا ناحیه پایینی شکم فشار وارد می کنند.
• اجتناب از محرک هایی چون کافئین، الکل و نیکوتین

محدود کردن استفاده از داروی های بدون نسخه ای که می توانند سبب کاهش آب بدن شوند. از جمله این موارد می توان به دارو های آنتی هیستامین و ضد احتقان اشاره کرد.

مراقبت های بعد از جراحی پروستات

استراحت کافی پس از عمل بسیار توصیه می‌شود، هرچند ممکن است پس از عمل احساس خستگی در بیمار بیشتر شود. زمان بهبود نیز بستگی به نوع و شدت عمل جراحی، سلامت بدن و دستور پزشک دارد. دستور پزشک عبارت است از:

☑ تمیز نگه‌داشتن محل زخم

☑ عدم رانندگی تا یک هفته پس از عمل

☑ عدم انجام فعالیت‌های سنگین تا 6 هفته

☑ پرهیز از استخر و وان

☑ پرهیز از نشستن بیش از 45 دقیقه

☑ مصرف به‌موقع و منظم داروها

باوجود اینکه ممکن است خود قادر به انجام فعالیت باشید اما توصیه می‌شود در زمانی که سوند به شما متصل است یک نفر همراه با خود داشته باشید. نوشیدن مایعات، مصرف مواد غذایی فیبردار و ورزش‌های سبک نیز در این مدت به شما توصیه می‌شود.

دکتر حسین کرمی متخصص اورولوژی و پروستات در تهران

شما می توانید از طریق قسمت پرسش از دکتر سوالات خود را  مطرح نمایید.